یا ابا صالح المهدی

تاریخچه و عملکرد BBC

« در اين هنگام كه خبرفرستي به‎وسيله راديو به زبان فارسي از بريتانياي كبير آغاز مي شود، بنگاه راديوي انگلستان به تمام گوش‎دهندگان ايراني و فارسي‎زبان در هرجاي جهان كه باشند، دوستانه درود مي گويد.» اين متن را حسن موقر باليوزي به‎عنوان نخستين پيام از اين شبكه راديويي اعلام كرد.

واژه BBC برگرفته از British broadcasting corporation است كه در سال 1922 ميلادي با مسئوليت محدود بنيان گذاشته شد و در سال 1927 پس از دريافت پروانه سلطنتي تبديل به يك شركت دولتي شد.
رادیو بی.بی.سی یك بنگاه خبر پراكنی وابسته به وزارت امور خارجه‌ی انگلیس است. هدف از راه‌اندازی این رادیو جلب حمایت ملت‌ها از انگلیس. فراهم آوردن زمینه برای سرمایه‌گذاری در كشورها، جلب منافع انگلیس و تخریب چهره‌های مخالف استعمار است.

راديو فارسي بي‎بي‎سي در هفتم دي‎ماه 1319 مصادف با بيست و هشتم دسامبر 1940 ميلادي آغاز به كار كرد. این رادیو در آستانه‌ی جنگ جهانی دوم زمینه‌ی اشغال نظامی ایران را فراهم كرد. رادیو بی.بی.سی حتی به عنوان ابزاری برای كودتای 28 مرداد 1332 به كار گرفته شد. بنگاه سخن‌پراكنی بی.بی.سی با زیركی خاصی همواره در صدد تضعیف حركت انقلاب اسلامی بود. این رادیو با به راه انداختن جنگ روانی علیه نیروهای انقلابی، سعی می‌كرد از پیروزی انقلاب اسلامی جلوگیری كند. بی.بی.سی با تفسیر با انتشار اخبار تلاش می‌كرد تا بین نیروهای انقلابی اختلاف ایجاد كند. ارتش را علیه نیروهای انقلابی تحریك كند، با قدرتمند جلوه‌دادن حكومت‌ها انقلابیون را مأیوس كند، از تشكیل یك حكومت اسلامی آنها را ناامید سازد، حركت تكاملی مردم را حركت به سوی هرج و مرج جلوه دهد و مردم را از شركت در راهپیمایی بترساند. بی.بی.سی در آستانه ی ورود امام خمینی با نقل گزیده‌هایی از مطبوعات انگلیسی دست به یك جنگ تمام عیار روانی علیه انقلاب زد. این رادیو در اخبار شبانگاهی خود در دهم بهمن گفت: «هرج و مرج در ایران» حاكم شده و «مراحل ابتدایی یك جنگ داخلی را طی می‌كند». و «در حال سوق یافتن به سوی یك جنگ همه‌جانبه‌ی داخلی است». این رادیو در مورد جمهوری اسلامی گفت: «ظهور این اتحاد و یگانگی در پشتیبانی از طرح جمهوری اسلامی آیت‌الله خمینی فریبنده است» و نباید اجازه داد تا «روش حكومتی از سوی آیت‌الله خمینی بر آنها تحمیل شود». این رادیو با برشمردن گروهك‌های چپ و راست سعی كرد با تحریك، آنها را در مقابل امام خمینی قرار دهد. به همین جهت بارها رادیو بی.بی.سی مورد انتقاد روحانیون مبارز قرار گرفت. با این همه مقامات رژیم بردن نام امام خمینی با خبر تحریف شده‌ی تظاهرات توسط بی.بی.سی را بر نمی‌تافتند. ژنرال هایزر در مورد علت اعتراض فرماندهان ارتش به اخبار این رادیو نوشت: «بی.بی.سی آن قدرها هم با رژیم شاه مخالف نبود. هم با طرفداران شاه مصاحبه می‌كرد هم مخالفان شاه، حوادثی در اخبار خود ذكر می‌كرد كه رژیم ترجیح می‌داد مسكوت بماند. از این جهت تیمسارها حق داشتند كه ضررهای خبرهای بی.بی.سی را ذكر كنند». پارسونز در پاسخ به اعتراض ژنرال ازهاری از اخبار بی.بی.سی گفت: «درباره‌ی این قبیل اتهامات با خبرنگار بی.بی.سی در تهران بحث كرده‌ام؛ خبرنگار مجموعه‌ی گزارش‌های خبری را كه طی چند هفته‌ی گذشته مخابره كرده بود به من نشان داد و من عیبی در آنها ندیدم». مقامات ایرانی سعی می‌كردند بی.بی.سی در مورد وقایع ایران سكوت كند. وزارت امور خارجه‌ی ایران، تحت فشار مقامات ایرانی، پرویز راجی سفیر ایران در انگلستان را مجبور كردند تا نامه‌ی اعتراضیه ا‌ی را به «مارك داد» رییس بخش شرقی بی.بی.سی بنویسد. مارك داد جواب داد: «شما چطور از بی.بی.سی انتظار دارید در مورد واقعیتی به نام [آیت‌الله] خمینی كه اینكه به صورت یك عامل عمده در موازنه‌ی سیاسی ایران خودنمایی می‌كند بی‌تفاوت بماند؟» از طرف دیگر «چون برنامه ی فارسی بی.بی.سی هرگز سخنان انقلابی [آیت‌الله] خمینی را پخش نكرده، به همین دلیل نیز مواجه با نامه های متعددی از سوی ایرانیان بوده كه بی.بی.سی را به عدم توجه نسبت به حركت عظیم مردم ایران متهم كرده‌اند و می‌گویند: چطور بی.بی.سی كه خود را منادی دموكراسی و آزادی می‌داند در مورد خواسته‌های مردم ایران این طور بی‌اعتنا مانده است؟» مدیر عامل بی.بی.سی «جرالد مانسل» در 22 مهرماه طی نامه‌ای به سفیر ایران در انگلیس پرده از سیاست این رادیو در مقابل امام خمینی برداشت و نوشت » به اعتقاد من ، این واقعیت بدون چون و چرا باید پذیرفته شود كه آیت‌الله خمینی در عرض چند ماهه‌ی اخیر عامل مهمی در صحنه‌ی سیاسی ایران بوده است. به همین جهت طبیعی است كه هر قدم و هر جمله‌ی او مورد توجه رسانه‌های جهانی و از جمله بی.بی.سی قرار داشته باشد، ولی با این حال باید تذكر داد كه بر اساس ضوابط تعیین شده برای اطاق خبر سرویس خارجی بی.بی.سی از اواسط ماه مه (اردیبهشت) به این طرف پخش مطالب مربوط به فعالیت‌های آیت‌الله خمینی هیچ‌گاه از نصف اخبار و تفسیرهای مربوط به ایران تجاوز نكرده است. در طول این مدت حدود 460 مورد مطالب راجع به ایران از برنامه‌ی فارسی بی.بی.سی پخش شده كه 23 مورد آن راجع به آیت‌الله‌های مقیم ایران بوده است». رادیو بی.بی.سی با این اهداف و سابقه‌ی تاریخی به تحلیل انقلاب اسلامی پرداخت و هیچ گاه نتوانست دیدگاه ضد انقلاب اسلامی خود را مخفی كند. به همین جهت مصاحبه‌شوندگان آن اكثرا عناصر مخالف و ناخرسند از انقلاب اسلامی بودند. گلدنينگ نخستين مسئول بخش فارسي BBC بود.

آن‎چه اين روزها كمتر مورد توجه قرار گرفته، نقش احتمالي است كه اين شبكه تلويزيوني در آينده اي نه‎چندان دور در يكسان‎سازي گويش هاي فارسي در منطقه ايجاد خواهد كرد كه بسياري با توجه به قدرت ايران در منطقه، آن را به‎سود جمهوري اسلامي تفسير مي كنند. گوردون براون، وزير وقت دارايي انگليس در مؤسسه پژوهشي چتم‎هاوس، از بودجه 15 ميليون پوندي اين شبكه تلويزيوني در سال خبر داده بود.

واشنگتن ايالات متحده آمريكا، بيروت لبنان، بيت المقدس اراضي اشغالي، دوبي امارات متحده عربي، استانبول تركيه، كابل افغانستان، دوشنبه تاجيكستان و اسلام‎آباد پاكستان، شهرهايي هستند كه تلويزيون BBC در آن‎ها داراي خبرنگار و دفتر خبري فعال است.

افرادي كه اكنون در BBC فارسي مشغول به فعاليت هستند، در لندن انگليس، دوبي امارات متحده عربي، اسلام‎آباد پاكستان، استانبول تركيه و حتي تهران، دوره‎هاي آموزشي حرفه اي را پشت سر گذاشته‎اند. ادعا مي‎شود كه منطقه فارسي‎زبان خاورميانه و آسياي ميانه داراي 17 ميليون مخاطب تلويزيوني مستقيم است كه BBC آن‎ها را براي اين شبكه تلويزيوني مورد توجه قرار داده و به‎عبارتي، جامعه مخاطب قرار داده است.

در ارديبهشت ماه 1387 بود كه نخستين آگهي جذب نيرو براي اين شبكه تلويزيوني منتشر شد. خبرنگار، خبرنگار ارشد، تهيه‎كننده ارشد، تهيه‎كننده ارشد بخش مستند و غير خبري، دستيار تهيه براي برنامه‎هاي مستند و غير خبري، فيلم‎بردار، تدوينگر و واجدين تخصص هاي مورد نياز اين شبكه بودند.